Bestia pod każdą karoserią, czyli wszystko, co musisz wiedzieć o tuningu mechanicznym

 

Każdy, komu w żyłach płynie benzyna, a zapach palonej gumy i dźwięk odbijania zaworu na stacji benzynowej podczas tankowania przysparza o dreszcze, doskonale wie, że im więcej koni pod maską, tym większa zabawa i przyjemność. Niestety na nowe Lambo, Ferrari, Mustanga, czy Porshe nie każdego stać, a pasja do szybkiej jazdy i chęć sprawdzenia się w ekstremalnych warunkach pozostaje niezależnie od klasy  posiadanego auta. Niezaprzeczalnym faktem jest to, że dźwięk odpalanego 12-cylindorowego silnika to melodia dla uszu zapalonych kierowców ze sportową żyłką, a piękne sylwetki sportowych samochodów z niskim zawieszeniem o opływowych, aerodynamicznych kształtach cieszą oko nawet motoryzacyjnych laików.

Jeśli Twoim ulubionym miejscem (zaraz za fotelem kierowcy) jest garaż samochodowy, a jeśli już coś oglądasz, to tylko TVN Turbo lub Discovery Turbo, oraz jeśli na Twojej półce zaraz obok motoryzacyjnych magazynów gości kolekcja książek Clarksona, jedno jest pewne - tuning mechaniczny to coś, o czym powinieneś nie tylko wiedzieć, a dokładnie przestudiować i wiedzieć co możesz zrobić, by Twój własny, nawet przeciętny samochód stał się choć trochę podobny do tych sportowych wymiataczy.

Nie ulega wątpliwości, że większość samochodów ma w sobie ogromny potencjał, a jazda samochodem o większej mocy i możliwościach wcale nie musi być tak pieruńsko droga, jak samochody z najbardziej znanych sportowych stajni. Warunek jest jeden - dobry mechanik- pasjonat, który z Twojego auta może zrobić króla dróg, a dla amatorów ze sportową żyłką - także i torów.

 

Czym jest tuning samochodu i jaki tuning najlepiej przeprowadzić?

W telegraficznym skrócie jest to osiąganie nieosiągalnego. Jeśli myślisz, że to, co zaoferowali mechanicy projektujący Twoje auto to wszystko, co możesz „wyciągnąć” ze swojego samochodu - możesz się grubo mylić. 

 

Tuning mechaniczny - jakość i precyzja to potęga

Tuning elektryczny pozwala na modyfikację oprogramowania elektronicznego modułu sterownika silnika Twojego auta. Dzięki niemu jeszcze skuteczniej wyciągniesz sportowy pazur chowany pod maską. Tak się składa, że dla bezpieczeństwa silnika w oryginalnym oprogramowaniu sterownika zostawiona jest rezerwa mocy, a także momentu obrotowego, która ma chronić silnik i stanowić bufor w przypadku ekstremalnie wysilonej pracy silnika. Wolnossące silniki mogą działać do 5 procent lepiej, silniki doładowane - nawet do 50 procent! Wyobrażasz sobie ten potencjał?

Pomyśl tylko, co można zrobić bez grzebania w silniku - samochód składa się z tysięcy różnych części, które można w jakiś sposób zmodyfikować lub usprawnić -  to właśnie tym zajmuje się tuning mechaniczny.

Tuning mechaniczny to  z kolei wszelkie działania, które pomagają z Twojego samochodu wyciągnąć to, co potrafi, tylko jeszcze o tym nie wie. To działania, które usprawnią podzespoły takie jak chociażby oczywiście mechaniczne modyfikacje silnika, ale także modyfikacje układu napędowego, hamulcowego i wydechowego oraz zawieszenia. Zmienia się dosłownie wszystko włącznie z doznaniami podczas prowadzenia auta. Samochód zyskuje inną dynamikę jazdy, przyczepność, lekkość prowadzenia, a także zyskuje większą moc i moment obrotowy, Zmieniają się przeróżne parametry techniczne i właściwości jezdne, które ostatecznie pozwalają stworzyć samochód marzeń, który prowadzi się idealnie, bezpiecznie i który przy okazji, a może przede wszystkim potrafi niejedno.

Jeśli do tego dokonasz modyfikacji karoserii, dorzucisz niezbędne elementy wizualne (a także wizualno-funkcyjne) do swojego samochodu, masz szansę stworzyć oryginalny egzemplarz Twojego modelu samochodu, który może zawstydzić nawet jego twórców - takie zmiany określane są mianem tuningu optycznego. Przyznasz, chyba że niektóre oryginalne modele po tuningu optycznym wyglądają wręcz kosmicznie. Połączenie tuningu mechanicznego, elektronicznego i optycznego sprawia, że samochód w zasadzie jest nowym dziełem sam w sobie.

 Trzeba jednak uważać - warsztatów i mechaników oferujących tuning wyrasta coraz więcej, jednak aby Twój samochód był bezpieczny i osiągnął nie tylko super efekty, ale i parametry przeglądowe, na temacie trzeba się naprawdę doskonale znać.

 

Tuning mechaniczny - co zmienić, by samochód był jeszcze lepszy?

Przyjrzyjmy się, jakie produkty i modyfikacje pozwalają usprawnić Twoje auto i wyciągnąć z niego wszystko, co do tej pory było ukryte.

Tuning układu wydechowego - co powinieneś wiedzieć

Układ wydechowy to jeden z najważniejszych układów w Twoim samochodzie. Od jego pracy, budowy i specyfikacji zależy bowiem praca silnika, a więc bardzo dużo. Dobrze wykonane modyfikacje układu wydechowego nie należą do łatwych procesów - wymagają olbrzymiej wiedzy, umiejętności i koronkowej wręcz pracy mechanika, który dobiera poszczególne podzespoły. Ta praca i inwestycja pozwala jednak usprawnić pracę samochodów o silnikach wolnossących nawet o 15 procent, zaś doładowanych od 20 nawet do 40 procent, jeśli chodzi o zwiększenie zakresu przyrostów.

Aktywny układ wydechowy

Jedną z głównych modyfikacji, jaką można wykonać w ramach tuningu mechanicznego jest aktywny układ wydechowy. Aby silnik mógł pracować wydajniej, montuje się specjalnie zaprojektowane przepustnice, które mają za zadanie sterować dźwiękiem, jaki wydaje podczas pracy silnik. Dzięki sterownikom możesz zamykać i otwierać klapy przepustnicy i w ten sposób regulować poziom dźwięku. Aktywny wydech w wersji elektronicznej z kolei polega na montażu specjalnych tłumików zamiast przepustnicy wydechu. Dźwiękiem steruje się przez specjalny komputer pokładowy lub nawet za pomocą smartfona, wybierając konkretny dźwięk, który chcemy, by wydawało z siebie nasze auto. 

Układ wydechowy sportowy

Wiesz na pewno, że po to, by samochód miał maksymalnie dobre osiągi, a wszystkie układy pracowały na korzyść najlepszych możliwych wyników często modyfikuje się układ wydechowy dość drastycznie. Oryginalne, seryjne części wydechu wykonane są najczęściej z szorstkich, czasem porowatych metali niższej klasy, mają skomplikowaną budowę, zakręty, zwężenia i finalnie powodują, że spaliny nie są szybko i efektywnie usuwane, a przechodzą cały proces filtracji przez dwa katalizatory, tłumik i dopiero po całym tym procesie są usuwane na zewnątrz pojazdu. Spaliny napotykają opór, mogą powodować turbulencję, a to wszystko wpływa na pracę całego samochodu.

Sportowy układ wydechowy ma za zadanie jak najszybciej usunąć spaliny i w ten sposób wpłynąć na moment obrotowy. Poszczególne części są wykonane z odpowiednich materiałów o odpowiedniej gładkości, zminimalizowanej i odpowiednio dobranej geometrii oraz przekrojach. Takim materiałem, który zapewni nie tylko długie użytkowanie całego układu, ale także wpłynie korzystnie na pracę silnika jest stal kwasoodporna, tak zwana kwasówka. Aby ominąć opory, które powstają podczas wyrzutu spalin modyfikuje się często cały układ wydechowy, omijając na przykład katalizator, lub też całkiem go eliminując wykonując modyfikację catback, decat oraz/lub montując downpipe, oraz całkowicie zmodyfikowane elementy układu wydechowego sportowego.

Co to znaczy wydech decat albo catback?

To właśnie modyfikacje układu wydechowego, które polegają albo na całkowitym usunięciu katalizatora, co ma miejsce w przypadku wydechu decat, albo też na częściowej wymianie układu - od katalizatora do końca układu - co ma miejsce w przypadku wydechu catback. Z kolei sama modyfikacja tłumika końcowego to axle back - jest to jednak element tuningu optycznego, która nie wpłynie na jakość pracy samochodu.

Downpipe

Układ odprowadzania spalin w każdym samochodzie pozwala nie tylko bezpiecznie odprowadzić spaliny na zewnątrz samochodu, ale także, by regulować ich skład. Niestety używane standardowo układy proponowane przez producentów zawierają najczęściej aż dwa katalizatory ceramiczne, których zastosowanie gwarantuje, że skład spalin odpowiada normom rządowym i unijnym. To właśnie ten system powoduje, że usuwane są one bardzo długo i opornie, tym bardziej że elementy wykonane są z ekonomicznych materiałów produkowanych na masową skalę, a więc niedopracowanych, pełnych chropowatości i skaz.

Aby umożliwić spalinom szybszą “ewakuację”, instaluje się tak zwany downpipe tuż za kolektorem wydechowym (lub turbosprężarką w samochodach doładowanych). Usuwa się wtedy pierwszy katalizator, dzięki czemu spaliny o nieco gorszym składzie płyną swobodniej przez układ i pozwalają silnikowi pracować wydajniej. Jeśli zastanawiasz, czy w Twoim samochodzie można zamontować downpipe, BMW, Audi, Mazda, Opel, Volkswagen i inne znane marki się do takiego tuningu jak najbardziej nadają. Nie musisz mieć super samochodu do tego - wystarczy już VW, aby downpipe spełnił swoje zadanie. 

Praca silnika się poprawia, auto lepiej wchodzi na obroty, a dieslowskie silniki mogą liczyć na zmniejszenie turbodziury. Pamiętaj jednak, że wtedy warto wymienić także katalizator na sportowy, a najlepiej zainwestować w cały wydech tuningowy, by samochód pracował dobrze, a także - co ważne - by przeszedł przegląd. Pamiętaj, że podczas przeglądu rejestracyjnego sprawdzany jest skład spalin, a brak jednego z katalizatorów może znacząco wpłynąć na wynik badania.

Przepustnica wydechu 

To, co tygrysy motoryzacji kochają najbardziej, to nie tylko moc i lekka, szybka jazda i to charakterystyczne brzmienie silnika. Do tego, by nasz samochód zaczął wydawać charakterystyczne, niskie, basowe pomruki, służą właśnie przepustnice wydechu. Po jej montażu dźwięk, jaki wydaje z siebie silnik zmienia się dzięki otwarciu klapy wydechowej, co pozwala ominąć to, co decyduje o tym, co słychać na zewnątrz samochodu - tłumik. 

W przepustnicach stosowanych podczas tuningu można jednak szybko wyciszyć układ przez zamknięcie klapy tak, aby jadąc na przykład nocą przez miasto nie hałasować za bardzo. Pamiętaj, że niestety, tak jak w przypadku jakości spalin, obowiązują nas także przepisy dotyczące poziomu dźwięku, jaki samochód może wydawać.

Aby umożliwić sterowanie dźwiękiem silnika, stosowane są dwa rodzaje przepustnic: przepustnice elektryczne na pilota i przepustnice pneumatyczne. Przepustnice na pilota są łatwe w obsłudze i nie wymagają prowadzenia kabli przez całą kabinę, tak jak ma to miejsce w przepustnicach elektrycznych. Te pneumatyczne mogą być z kolei ustawione tak, by sterowały klapą automatycznie na podstawie wysokości obrotów. Niczego nie musisz wtedy kontrolować ani zmieniać.

Tłumiki sportowe wydechowe

Tłumiki w układzie wydechowym umożliwiają, jak sama nazwa wskazuje, tłumienie za wysokiego poziomu dźwięków, jakie dochodzą z silnika i całego układu wydechowego.  Zaraz za katalizatorem powinny znajdować się dwa tłumiki sportowe - środkowy i końcowy. Powinny być wykonane z kwasoodpornej stali, która daje odpowiednią odporność na wysokie temperatury i służy długie lata. 

Nie ukrywajmy jednak, że jeśli zależy Ci na widocznym efekcie tuningu w postaci zwiększonej mocy silnika i jego parametrów, nie wystarczy wymienić samego tłumika końcowego na sportowy - jak robi wielu amatorów sportowej jazdy po mieście, najlepiej dokonać wymiany całego wydechu na sportowy. Wymiana tłumika końcowego pozwala głównie na zmianę dźwięku oraz po prostu fajnie wygląda - na pewno znasz ten basowy, głęboki pomruk wydostający się z tuningowanych i sportowych samochodów.

Poza tłumikiem końcowym, praktykuje się także montaż tłumika środkowego przelotowego, który pomoże jeszcze lepiej regulować dźwięk silnika oraz skrócić drogę spalinom.

Sportowy kolektor wydechowy

Kolejnym elementem sportowego układu wydechowego jest właśnie sportowy kolektor wydechowy. Ma on kluczowe znaczenie w ułatwieniu pracy silnika i uzyskaniu wyższego momentu obrotowego. Jest to pierwszy element układu wydechowego, do którego trafiają gazy wytworzone podczas spalania paliwa. Jego układ, wielkość i system zależą od wielkości silnika, ilości cylindrów, ilości miejsca pod maską i klasy samochodu.

Nie oszukujmy się, od kształtu tego elementu zależy bardzo wiele, a niestety seryjne elementy - podobnie jak cała reszta wydechu projektowana jest tak, by ograniczyć koszty produkcji. Ulepszając kształt kolektora wydechowego, produkując go ze szlachetniejszego materiału i projektując tak, by spaliny mogły szybciej opuścić cały układ możemy zdziałać bardzo wiele. 

Strumienica

To kolejny element, który może zwiększyć moc silnika o kilka procent. Trzeba jednak pamiętać, że montaż strumienicy zamiast katalizatora jest nielegalny - nie tylko uniemożliwi przejście przeglądu, ale też może skutkować zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego przez stację kontroli lub policję podczas kontroli drogowej (nie mówiąc o nałożonym mandacie), jeśli normy spalin są nieodpowiednie. Niektórzy decydują się na montażu takiego elementu, jak strumienica w obudowie katalizatora, która jest de facto imitacją, atrapą katalizatora, by na pierwszy rzut oka nie było widać różnicy.

Można jednak całkowicie legalnie zamontować strumienice obok katalizatora - efekt w postaci lepszej pracy silnika będzie jednak widoczny przy wymianie całego wydechu na sportowy. Tak, jak ma to miejsce w przypadku większości podzespołów - wymiana jednego elementu raczej nigdy nie wpłynie tak, jakbyśmy chcieli na moc silnika. Dopiero kompleksowa wymiana gwarantuje lepsze wyniki. Strumienica dzięki swojej budowie pomaga spalinom jeszcze szybciej opuścić komorę. Nadaje im ruch wirowy i w efekcie przyspiesza je w układzie wylotowym. Na rynku są dwa rodzaje tego elementu: strumienica łuskowa, która jest oceniana jako najlepszy wybór oraz strumienica szczelinowa. Obie działają jednak na podobnej zasadzie.

Katalizator sportowy

Jak już wiesz, jakość wykonania oraz użyte kształty elementów, oraz materiał, z jakiego są wykonane ma olbrzymi wpływ na prędkość, z jaką spaliny opuszczają komorę  i cały układ wydechowy. Jednym z elementów, które najbardziej opóźniają ten proces jest katalizator. Oryginalne, seryjne części produkowane są na masową skalę i mają być maksymalnie niedrogie - a jest to mimo wszystko jeden z najdroższych elementów samochodu, najczęściej w naszych autach montowane są katalizatory ceramiczne. Ich porowata struktura to poważny rywal dla spalin na drodze do końca wydechu.

Katalizator ma za zadanie przefiltrować spaliny tak, by ich skład spełniał wszystkie ekologiczne dopuszczalne normy, ale przez to wpływa na moc silnika i moment obrotowy. Dlatego właśnie w tunigowanych wydechach montuje się katalizatory sportowe - wykonane ze stopu metali, które dzięki swej gładkiej strukturze szybciej filtrują spaliny i nie blokują ich przepływu aż tak jak ma to miejsce w przypadku katalizatorów ceramicznych. Dobrze dobrany katalizator może zwiększyć dynamikę auta nawet o 5 procent.

 

Modyfikacje układu dolotowego

Aby modyfikacje były jeszcze bardziej skuteczne, można też dokonać zmian w dolocie powietrza. Oczywiście wszelkie zastosowane w nim filtry, sprężarki i chłodnice powietrza mają na celu ochronę silnika przed przegrzaniem, nadmierną eksploatacją i dostaniem się do układu spalania niepożądanych pyłów. Tuning układów dolotowych polega na wymianie niektórych jego podzespołów na wyższej jakości elementy wykonane z lepszych i bardziej wytrzymałych materiałów. Szczególnie ważna jest wymiana tych elementów, które najszybciej się zużywają. Zastosowanie silikonowych odpowiedników zapewnia większą trwałość, a więc i dłuższą ochronę silnika, podobnie jak zastąpienie plastikowych łączników odpowiedników ze stali nierdzewnej, tudzież aluminium. 

Intercooler, czyli chłodnica powietrza

Ta ciekawa część znajduje się między turbosprężarką, a silnikiem tłokowym w jednostkach doładowanych (zarówno dieslowych, jak i benzynowych).. Odpowiada- jak sama nazwa wskazuje- za schładzanie powietrza sprężanego. Potrafi schłodzić je nawet o 40 stopni Celsjusza, a to z kolei ułatwia silnikowi prawidłowe i korzystne spalanie mimo doładowania, które tę temperaturę podwyższa. Nie ulega wątpliwości, że wydajniejszy i lepszej jakości intercooler zdecydowanie wpływa na pozyskanie dodatkowych przyrostów mocy, a o to przecież nam cały czas chodzi. 

Problem z tradycyjnym  intercoolerem był jednak taki, że wydłużał układ dolotowy, przez co opóźniał sprawne przedostawanie się powietrza do komór spalania. To oznaczało, że między naciśnięciem paliwa, a realną reakcją układu mijało więcej czasu. Intercooler wodny rozwiązuje ten problem i pozwala na skuteczniejsze i szybsze chłodzenie powietrza bez strat wynikających z dodatkowego oporu w układzie. Reakcja podzespołów jest o 14 procent szybsza niż w przypadku tradycyjnych układów. 

Filtr stożkowy sportowy

Jednym z najczęściej stosowanych przez kierowców pragnących zwiększyć możliwości swojego silnika jest wymiana tradycyjnego filtra powietrza na sportowy filtr stożkowy. Ten oryginalnie montowany w samochodach stanowi dość spory opór, a to od czasu i ilości powietrza docierającego do silnika. FIltr stożkowy posiada specjalne siatki filtrujące nasączone olejem, który jeszcze bardziej przyspiesza cząstki powietrza. Powinien być oczywiście montowany w specjalnie zaprojektowanych obudowach oraz z odpowiednimi kanałami dolotowymi. Jednym z najczęściej stosowanych filtrów jest airbox simota oraz turboworks, w których carbonowa obudowa stanowi doskonałą izolację termiczną dla filtra, a specjalnie zaprojektowany kształt wlotu powietrza maksymalizuje dopływ zimnego powietrza do silnika.

Trzeba pamiętać, że jest on jednak mniej skuteczny w ochronie silnika przed pyłem i zanieczyszczeniami, przez co silnik jest teoretycznie bardziej narażony na uszkodzenie. Filtra stożkowego nie należy wymieniać, a poddawać co jakiś czas konserwacji oraz nasączeniu wkładek olejem. Dobrze konserwowany filtr pomaga nam zmienić dźwięk silnika oraz zwiększyć jego możliwości nawet o kolejne 4-5 procent. trzeba pamiętać o tym, że filtr wymaga obudowy, która ochroni układ napędowy przed gorącym powietrzem. Jeśli tego nie dopilnujemy, możemy wręcz zmniejszyć moc silnika, a więc uzyskać efekt odwrotny do zamierzonego.

 

Zawory a tuning mechaniczny

Kiedy decydujemy się na tuning wydechu, łatwo zapomnieć o tym, że montaż przepustnicy może spowodować różnice w ciśnieniu w układzie wydechowym i cofać się do turbosprężarki. Aby temu zapobiec, montuje się tak zwany zawór blow-off. Wypuszcza on po prostu do atmosfery nadmiar powietrza, które odbije się od zamkniętej przepustnicy. Fani specyficznego dźwięku, jaki ów zawór wydaje już wiedzą o co chodzi - dźwięk przypominający wybuch pary z sykiem zna każdy miłośnik szybkich samochodów. Poza samą funkcją zawór ten więc po prostu zwiększa atrakcyjność doznań podczas jazdy. Efekt ten jest tak bardzo lubiany, że montuje się jego imitacje nawet w dieslach.

Jeśli już mówimy o zaworach, nie sposób nie wspomnieć o urządzeniu zwanym MBC - manual boost controller. Pomaga ono kontrolować doładowanie autosprężarki oraz uzyskać szybciej pełne doładowanie. Umieszcza się go między kolektorem ssącym, a zaworem upustowym spalin (wastegate) turbosprężarki. Jeśli zdecydujesz się na jego montaż pamiętaj też koniecznie o montażu dodatkowych wskaźników doładowania, by nie uszkodzić sobie silnika.

 

Sportowy zbiornik paliwa - bezpieczeństwo przede wszystkim

Na sam koniec zapomnijmy też o zbiornikach paliwa. Większość seryjnych zbiorników paliwa to po prostu szczelne, metalowe pojemniki. Aby jednak sporty motorowe i szybka jazda były bezpieczne, konieczne jest zamontowanie bezpiecznych sportowych zbiorników paliwa, które składają się z właściwego zbiornika (ang. bladder) oraz aluminiowej obudowy. Ich koszt bywa spory, jednak wiesz na pewno, że w przypadku tak dynamicznego sportu i wysokich prędkości bezpieczeństwo to podstawa. Każdy taki zbiornik musi posiadać oczywiście homologację.